بینامتنی مقامات ناصیف یازجی با قرآن کریم

بینامتنیت به بررسی نحوه ی حضور یک متن در متن دیگر می پردازد و با حذف مفاهیمی چون مولف، تاریخ و جامعه، متن را مستقل ولی وابسته به متون دیگر در نظر می گیرد. با اندک تأمّلی در آثار پیشینیان درمی یابیم که تشابهات بسیاری بین موضوعات نقدی معاصر در غرب و علم نقد قدیم عرب می توان یافت. بینامتنی نیز از این قاعده مستثنی نیست. ارتباط بین متون را می توان با عناوینی دیگر در آثار امثال عبد القاهر جرجانی(471 ق) جستجو کرد. عناوینی همچون اقتباس، سرقت ، احتذا، تضمین و... . بینامتنی نه تنها در ادبیات، بلکه در زمینه های مختلفی چون: تاریخ، هنر، دین، اجتماع و... نیز قابل بررسی است. این مجموعه شامل شش فصل است. فصل اول به دیباچه و کلیات مربوط به تحقیق اختصاص دارد. فصل دوم مباحث بینامتنی و نظریات مختلف در این باب و جایگاه آن در نزد منتقدین غربی وعربی و نیز بینامتنی دینی و محورهای بینامتنی در مجمع البحرین را بررسی می کند. فصل سوم به مسائل مربوط به عصر ناصیف و زندگی او و آثاری که از خود بر جای گذاشته، می پردازد. به علاوه مطالبی راجع به مقامات و ویژگی های مجمع البحرین در این فصل بیان شده است. در فصل چهارم نمونه های بینامتنی ترکیبی و واژگانی موجود در مقامات ناصیف مورد بررسی قرار می گیرد، در بینامتنی ساختاری با آیات، گونه های روابط این نوع از بینامتنی، یعنی: استعاره، تشبیه، کنایه و مثل هریک به طور مجزّا مورد بررسی قرار گرفته اند. در بینامتنی واژگانی نیز نمونه هایی از ترکیب های واژگانی موجود در قرآن، مثل ترکیب های وصفی و اضافی و ترکیب با واسطه ی حروف، که در مقامات دیده می شوند، آورده شده است. در فصل پنجم محتوا که حوادث، داستان ها و شخصیت های مثبت و منفی قرآنی موجود در مقامات را در بر می گیرد، مورد تحلیل قرار گرفته است. فصل ششم انواع موسیقی قرآنی داخل در مقامات که شامل موسیقی معنوی(طباق، مراعات النظیر) و موسیقی لفظی(جناس و سجع) است، با ذکر مثال هایی بیان می گردد. البته باید به این نکته توجّه نمود که بسیاری از نمونه های ذکر شده در مقامات در اشکال مختلف بینامتنی، همپوشانی دارند. یعنی می توان مثلاً برخی از آنها را هم جزء بینامتنی ترکیبی فرض کرد و هم در زیر مجموعه ی بینامتنی موسیقایی به شمار آورد. اما سعی بر این بوده که مشخصه ی اصلی هر یک به عنوان نمونه ذکر شود.